Η παιδαγωγική και θεραπευτική διάσταση του παραμυθιού σε σύνδεση με το θεατρικό παιχνίδι.

Η παιδαγωγική και θεραπευτική διάσταση του παραμυθιού σε σύνδεση με το θεατρικό παιχνίδι.

Οι εξελικτικές μεταβολές που συμβαίνουν στο άτομο κυρίως κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής του και τις οποίες μελετά ο κλάδος της εξελικτικής ψυχολογίας[1], καθιστούν πολλές φορές την παιδική αλλά και την εφηβική ηλικία περιόδους κρίσιμες για όλη τη μετέπειτα πορεία του ανθρώπου. Από τη βρεφική ηλικία το άτομο αρχίζει να αναπτύσσεται κινητικά, αισθητηριακά, νοητικά και γλωσσικά, με τις πρώτες εμπειρίες της ζωής του να παίζουν σημαίνοντα ρόλο στη γνωστική του ανάπτυξη. Από τα πρώτα αυτά βήματα στη ζωή το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με πολλές δύσκολες και στρεσογόνες καταστάσεις, που οφείλει να αντιμετωπίσει, ώστε να συνεχίσει, όπως το άγχος προς ξένα πρόσωπα, το άγχος του αποχωρισμού και η προσκόλληση στα οικεία, με αποκορύφωμα την εφηβική περίοδο με τους φόβους για τη βιοσωματική του ανάπτυξη και την «ταυτότητα του Εγώ»[2]. Σ’ αυτή την επίπονη, θα λέγαμε, προσπάθεια προς την ολοκλήρωση του ατόμου καθοριστική είναι, από τα παιδικά χρόνια, η επαφή με τον κόσμο του παραμυθιού και μάλιστα η σύνδεσή του με το θεατρικό παιχνίδι, σ΄ έναν γόνιμο συνδυασμό παραγωγής ευεργετικών προεκτάσεων για το άτομο.

Το παραμύθι διαδραματίζει ευεργετικό ρόλο στην ανάπτυξη του παιδιού. Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο του παραμυθιού είναι ότι από τη φύση του καθίσταται ένα βασικό μέσο θεατρικής αγωγής, προσφέροντας πλούσιο υλικό στο πεδίο του θεατρικού παιχνιδιού και μέσω αυτής της διαδικασίας προκύπτει η διάδοσή του στους κόλπους της σύγχρονης κοινωνίας[3]. Ο Freud και οι μαθητές του συσχέτιζαν τα παραμύθια και τους μύθους με τον ανθρώπινο ψυχισμό. Θεωρούσαν ότι αντανακλούσαν τα όνειρα και τις επιθυμίες της ανθρωπότητας στην παιδική της ηλικία.[4] Μέσα από τα παραμύθια είναι δυνατόν να εκφραστούν πολιτικές και κοινωνικές διαμάχες, ιδεολογικές απόψεις για σύγχρονα θέματα και προβλήματα, όπως οι οικογενειακές αξίες, οι ρόλοι των φύλων και η κατανομή της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας.[5]

 Απ’ την άλλη πλευρά, το θεατρικό παιχνίδι βοηθά το παιδί να εξοικειωθεί με τη σωματική έκφραση και την επικοινωνία μέσω της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης. Επιπλέον καλλιεργείται η κοινωνικοποίηση του παιδιού, η γνωριμία του με το σώμα και τον εαυτό του, με απώτερο στόχο την ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη. Το παιδί μαθαίνει να αναπαράγει καταστάσεις και ενέργειες και να εξωτερικεύει τον εσωτερικό του κόσμο μέσα από μια ευχάριστη, ψυχαγωγική και ελεύθερη δραστηριότητα[6]. Ο συνδυασμός των δύο αυτών «μαγικών», θα λέγαμε, κόσμων, του παραμυθιού και του θεατρικού παιχνιδιού, είναι δυνατόν να συμβάλλει καταλυτικά στην άμβλυνση των δυσάρεστων επακόλουθων που τυχόν συνοδεύουν το άτομο από τη νηπιακή έως την εφηβική του ηλικία. 

---

[1]Εξελικτική ψυχολογία είναι ο επιστημονικός κλάδος ο οποίος μελετά τις αλλαγές που υφίσταται ο ψυχικός κόσμος του ανθρώπου με την πάροδο της ηλικίας. Για περισσότερα βλ. Ιωάννης Ν. Παρασκευόπουλος, Εξελικτική Ψυχολογία, Η ψυχική ζωή από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση, Προγεννητική περίοδος, Βρεφική ηλικία, (Τ.1), Αυτοέκδοση, Αθήνα, 1985

[2]Για περισσότερα σχετικά με την εξελικτική ψυχολογία του ατόμου κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής του, βλ. Ιωάννης Ν. Παρασκευόπουλος, Εξελικτική Ψυχολογία, Η ψυχική ζωή από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση, Τ. 1,2,3,4, Αυτοέκδοση, Αθήνα, 1985.

[3]Αθανασία Δαφιώτη, ό.π., σ. 18.

[4]Μαριάνθη Καπλάνογλου, ό.π., σ. 53

[5] Μαριάνθη Καπλάνογλου, ό.π., σ. 355

[6]Θεόδωρος Γραμματάς, & Τάκης Τζαμαργιάς, Πολιτιστικές εκδηλώσεις στο σχολείο, Άτραπος, Αθήνα, 2002, σ. 76.